Άγχος Εξετάσων και Επίδοσης
30.05.2018
Οι περισσότεροι μαθητές και φοιτητές βιώνουν άγχος για μία επικείμενη εξέταση, όπως οι πανελλήνιες ή η εξεταστική περίοδος αλλά το πόσο άγχος βιώνει κάθε μαθητής και φοιτητής διαφέρει.
Υπάρχει το λειτουργικό άγχος το οποίο είναι κινητοποιητικό για το μαθητή και τον βοηθά να είναι σε εγρήγορση ώστε να προγραμματίσει τη μελέτη του και να προσπαθήσει για το στόχο του. Όμως υπάρχει και το άγχος που ακινητοποιεί το μαθητή, τον παγώνει και του προκαλεί ψυχοσωματικά συμπτώματα το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να αποδώσει σύμφωνα με τις ικανότητές του, και αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο ειδικά στις περιπτώσεις όπου κρίνεται αν θα κοπεί ή θα περάσει σε κάποιο μάθημα.
Το πρόβλημα λοιπόν έγκειται όχι τόσο στο αν θα βιώσει άγχος κάποιος αλλά στον τρόπο που θα διαχειριστεί το άγχος του. Επιπλέον αυτό το άγχος έχει βρεθεί ερευνητικά ότι σχετίζεται λίγο με την επαρκή προετοιμασία, τονίζοντας ότι μπορεί να το βιώσει τόσο ένας μαθητής που έχει προετοιμαστεί καλά όσο και ένας μαθητής που δεν κατάφερε να οργανώσει τη μελέτη του όλη την προηγούμενη περίοδο. Ενώ φαίνεται σχετίζεται άμεσα με την μειωμένη απόδοση ακαδημαϊκά και γνωστικά.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάποιος μπορεί να βιώσει αυτή τη μορφή άγχους και σίγουρα σχετίζονται με τον τρόπο που ερμηνεύουν οι μαθητές τις επιπτώσεις του αποτελέσματος στη ζωή τους. Ερμηνείες που μπορεί να σχετίζονται με:
- Με φόβους ανεπάρκειας «δεν μπορώ να τα καταφέρω»
- Με φόβους επαγγελματικής και ακαδημαϊκής αποτυχίας «για να πετύχω στη ζωή μου, να βρω δουλειά πρέπει να αριστεύσω»
- Με φόβους για την κριτική των άλλων «αν δεν τα καταφέρω θα νιώθουν ντροπή, θυμό»
- Με αυτοπεποίθηση που εξαρτάται από τις επιδόσεις «αν δεν τα καταφέρω θα είμαι άχρηστος»
- Με σύγκριση προσωπικών επιδόσεων με επιδόσεις άλλων «οι άλλοι πετυχαίνουν εγώ δεν μπορώ»
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με την αύξηση του άγχους είναι εξωτερικοί παράγοντες όπως προβλήματα οικονομικά, υπόχρεώσεις οικογενειακές (όπως ένας φοιτητής που ζει μόνος του). Σε κάθε περίπτωση πάντως, το άγχος σχετίζεται με αρνητικές σκέψεις που δημιουργούν μία απειλητική αίσθηση στο άτομο. Αυτή η απειλή είναι που πυροδοτεί τα συμπτώματα που νιώθουν οι μαθητές και οι φοιτητές. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υπάρχουν όλη την προηγούμενη περίοδο αλλά να κορυφώνονται τις τελευταίες μέρες των εξετάσεων ή την ίδια μέρα της εξέτασης.
Η κορύφωση των συμπτωμάτων δημιουργεί την αίσθηση πανικού, την ανάγκη φυγής και τη σκέψη ότι «δεν μπορώ να το κάνω!»
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό κάθε ένας να μάθει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα του άγχους έγκαιρα ώστε να μπορεί να τα διαχειριστεί καλύτερα πριν αυτά κορυφωθούν. Τέτοια συμπτώματα είναι ταχυπαλμίες, εφίδρωση, δυσκολίες στην αναπνοή, ζαλάδες, κόμπος στο στομάχι κ.α.. Είναι η αντίδραση του σώματος απέναντι σε αυτό τον «κίνδυνο» που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος του μαθητή. Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι επικίνδυνα για την υγεία του μαθητή αλλά σίγουρα είναι επιβλαβή όταν χρειάζεται να συγκεντρωθεί σε κάποια γραπτή ή προφορική εξέταση. Μαθαίνοντας ο καθένας να αναγνωρίζει τα σημάδια του άγχους του και ποιες σκέψεις το πυροδοτούν τότε μπορεί να προσπαθήσει να προκαλέσει αυτές τις αρνητικές σκέψεις υιοθετώντας ένα πιο υγιή και θετικό εσωτερικό μονόλογο. Ταυτόχρονα μπορεί να συγκεντρώσει το μυαλό του στο παρόν ώστε να αποσπάσει την προσοχή του από τις καταστροφικές σκέψεις ή και να εφαρμόσει τεχνικές χαλάρωσης ώστε να μειωθεί η αντίδραση στρες του οργανισμού.
Πέρα από αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι μαθητές να μάθουν, να διδαχθούν τρόπους διαχείρισης του χρόνου και οργάνωσης της μελέτης όπου θα υπάρχουν πολλά διαλλείμματα όπως και επίσης να υιοθετούν υγιεινό τρόπο ζωής εξασφαλίζοντας καλό ύπνο, καλή διατροφή και άσκηση. Μέρος αυτού του ισορροπημένου τρόπου ζωής είναι και η ισορροπία στην προσωπική ζωή. Τόσο οι ίδιοι οι μαθητές όσο και οι οικογένειές του πρέπει να αναγνωρίζουν πόσο απαραίτητος είναι ο χρόνος με άλλους, με συνομηλίκους αλλά και ενηλίκους, η δυνατότητα να μιλήσει ο καθένας για όσα τον απασχολούν αλλά και για να διασκεδάσει και να αποφορτιστεί. Ο ρόλος των ενηλίκων είναι πολύπλευρος, χρειάζεται να θέτουν όρια, όμως χρειάζεται να μπορούν να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του μαθητή. Να σέβονται την προσωπικότητά του, την αξία του και τις δυνατότητές του και να προσπαθούν να μην επιβαρύνουν το μαθητή με προβολές δικών τους επιθυμιών στο πρόσωπό του. Κάθε παιδί έχει μία ξεχωριστή δυναμική και ένα ξεχωριστό δρόμο που θα διανύσει.